Boeken

(18 mei 2006) Hartelijk en begaan met het volk, kil en onverschillig naar zijn naasten: in deze contrasterende bewoordingen typeert Lars Brandt (1951) zijn beroemde vader Willy. In het onlangs verschenen ‘Andenken’ gunt de middelste zoon van Willy Brandt ons een intieme blik in het gespleten karakter van het voormalige boegbeeld van sociaaldemocratisch Duitsland.

(20 april 2006) Iedereen die er geweest is vertelt dat in Berlijn 'de geschiedenis op straat ligt'. Hier zwerven nog oude geesten rond en hier dringt het verleden zich op. Deze geesten zijn het onderwerp van Karen E. Tills nieuwste boek 'The New Berlin'. Hierin levert Till een buitengewoon originele bijdrage aan het discours over herinnering en identiteit in de 'Berlijnse Republiek'. door Krijn Thijs

(10 april 2006) Door het overdonderende succes van ‘Het meten van de wereld’ (Die Vermessung der Welt) is Daniel Kehlmann (1975) uitgeroepen tot het wonderkind van de Duitse literatuur. Kehlmanns zesde boek werd meer dan 400.000 keer verkocht en in twintig talen vertaald. Het grootste mysterie is nog dat literaire critici en een enorm leespubliek het boek samen bejubelen.

(7 maart 2006) Nazi’s, communisten en democraten hebben elk hun eigen verhaal over de stad Berlijn verteld. Op die manier brachten zij hun ideologie aan de man, schrijft Krijn Thijs in zijn proefschrift. Het boek is verplichte lectuur voor alle liefhebbers en kenners van de meest fascinerende stad van Europa.

(23 februari 2006) Met het aflopen van het Einsteinjaar 2005 is de stormvloed aan literatuur over dé icoon van de twintigste eeuwse natuurwetenschap gaan liggen. Op de valreep verscheen begin januari ‘Einstein in Nederland’, waarin wetenschapsjournalist Sybe Rispens het belang van Einsteins Nederlandse collega’s voor zijn wetenschappelijke ontwikkeling wil aantonen.

(25 januari 2006) Barbara Henkes' studie 'Uit liefde voor het volk' heeft nogal wat discussie losgemaakt. Met een ‘meervoudige biografie’ van vier toonaangevende Nederlandse volkskundigen uit het interbellum dringt Henkes door in het schemergebied tussen wetenschap, politiek en ‘het persoonlijke’. Het resultaat is een goed leesbare en degelijke studie over controversiële stof, want de ouderwetse volkskunde heeft geen goede reputatie.

(10 januari 2006) Direct na het eind van de Tweede Wereldoorlog werd de top van het nazi-regime in Neurenberg aangeklaagd voor hun rol in de oorlog. Journalisten en schrijvers uit de hele wereld, onder wie beroemdheden als Ernest Hemingway, Erich Kästner en Ilja Ehrenberg, reisden naar de verwoeste Duitse stad om het proces te verslaan. Steffen Radlmaiers verzamelbundel ‘Het proces van Neurenberg. Oorlogsmisdadigers, sterreporters en het eerste internationale gerechtshof’ toont dit mediaspektakel in een selectie van ooggetuigeverslagen.

(28 december 2005) De eerste notitie in de dagboeken van Martin Walser, geboren in 1927 in Wasserburg aan de Bodensee, dateert van 15 september 1951. Het uitlezen van de onlangs verschenen eerste band is geen sinecure, want deze dagboeken zijn geen gemakkelijke lectuur. Maar wie volhardt, belandt uiteindelijk op de laatste dag van 1962.

(12 december 2005) Het lijkt er soms op dat de Duitse Streitkultur, waarbij historici uit verschillende politieke hoek recht tegenover elkaar staan, wat aan het afzwakken is. Zo is de publieke aandacht voor het lange tijd zeer gevoelige thema van de gedwongen migratie van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog, de zogeheten Vertreibung, recent enorm toegenomen, zonder dat daar in Duitsland een duidelijke controverse over lijkt te zijn ontstaan. Opvallend is de rol die de linkse historici en intellectuelen hierin spelen, die of zelf de Vertreibung thematiseren of zich in elk geval opvallend mild uitlaten over de toegenomen aandacht voor de ‘Duitse slachtoffers’. Toch blijkt uit de discussie over gedwongen migratie dat onder de linkse intellectuelen enkele strijdvaardige publicisten zijn overgebleven. Een goed voorbeeld daarvan is de filosoof en pedagoog Micha Brumlik die onlangs het boekje ‘Wer Sturm sät. Die Vertreibung der Deutschen’ publiceerde.

(10 november 2005) Vijtien jaar na dato is de stand van de Duitse eenheid niet onverdeeld positief. Hoge werkloosheid, ontvolkte Oost-Duitse gebieden en een aanhoudende mentale kloof geven vooral in Duitsland zelf aanleiding tot duistere prognoses. In ‘Ostdeutschland war nie etwas Natürliches’ wil journaliste en filosofe Rita Kuczynski het gevoel van malaise in perspectief plaatsen en gaat ze te rade bij journalisten, schrijvers, wetenschappers en politici uit landen die ook te kampen hebben met een communistische erfenis.