Merlijn Schoonenboom

Op het eerste gezicht is er niets rebels aan haar te zien. Iets boven de zestig schat ik haar, met lange grijze haren in een paardenstaart. Ze kijkt me onderzoekend, niet onvriendelijk, aan. Maar als ze zich over me heen buigt en ik mijn mond open doe, besef ik dat mijn nieuwe tandarts bij het consult helemaal geen mondkapje droeg en nu slechts eentje half op de kin - en dat midden in de corona-pandemie.

‘Afrika, Afrika’, zeggen de twee kinderen lacherig tegen elkaar - steels doch hoorbaar, als we langs hen lopen. We zijn op weg naar het Einstein-huis in het dorpje Caputh bij Potsdam. Schilderachtig is het hier, alsof de tijd er stil heeft gestaan. Maar dat één lid van ons gezelschap zwart is, brengt de dorpsjeugd duidelijk zeer in verwarring.

Ja, de hoofdpersoon heet gewoon Franz, hij worstelt zich door de wereld van de kleine criminaliteit in Berlijn en hij wil graag een ‘fatsoenlijk’ mens worden. Maar in de nieuwe film ‘Berlin Alexanderplatz’, die deze week in Nederland in première gaat, is er één belangrijk verschil met het oorspronkelijke boek van Alfred Döblin: de hoofdpersoon is geen middelbare Duitser, maar een 17-jarige vluchteling uit Afrika, die drugsdealer in Berlijn is geworden.

In de supermarkt gaat het het snelst: diegenen mét mondkapje zijn natuurlijk de Duitsers, die zónder zijn de Nederlanders, die ook nog eens bevreemd naar dat ding bij de anderen staan te kijken. Maar hoe doen we het buiten in de harde wind en de koude regen: hoe zie je daar wie je voor je hebt?

Bij scholen, banken, artsen en bedrijven: vanaf het begin van de corona-crisis werd Duitsland geconfronteerd met de achterstand die het in West-Europa op het gebied van de digitalisering heeft. Corona zou voor een ‘inhaalslag’ zorgen, ‘het nieuwe normaal is digitaal’, schreef een onderzoeker zelfs. Dus wat is er na drie maanden, nu de strikte regelgeving ten einde komt, van dit voornemen terecht gekomen?

Als het dan toch nog gebeurt, barst er applaus los. ‘Bravo!’ klinkt het bij een paar van de ongeveer tweehonderd aanwezigen. Na twaalf uur wachten is op 29 mei het gouden kruis naar boven gehesen, helemaal bovenop de koperen paleiskoepel, 70 meter boven Berlijn. Even lijken de heftige discussies over het kruis tot het verleden te behoren.

Als ik mezelf in het spiegelende raam van de Berlijnse metro zie, schrik ik toch een beetje. Vriendelijk zie ik er niet uit, met mijn zwarte gezichtsmasker. De kleur doet denken aan de vermomde stenengooiende linksautonomen op 1 mei, door de twee ventielen en de metalen neusklem heeft hij ook wel iets demonisch. ‘Je ziet er uit als de schurk uit een Batman-film’, zegt mijn vriendin.

Zijn het alleen maar ‘complotdenkers’ en ‘rechtsextremisten’? Opnieuw verzamelden zich dit weekend meerdere duizenden demonstranten in Duitse steden tegen het corona-beleid van de regering. Het protest is er omvangrijker dan in andere Europese landen.

Welke rol spelen jonge kinderen bij de verspreiding van het corona-virus? Nederland en Duitsland nemen bij deze vraag diametraal verschillende posities in. Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meent dat het risico dat kinderen corona verspreiden zeer gering is, maar het Duitse Robert Koch Institut (RKI) ziet in kinderen juist een belangrijke ‘vermenigvuldiger’ van het virus.

Voorzichtig hoor ik het haar zeggen. "Misschien hebben we het in Duitsland toch wel goed." De Duitse collega aan de telefoon kost het positieve geluid over haar eigen land duidelijk moeite. Maar na een paar weken internationale vergelijkingen is het ook de doorgewinterde criticus opgevallen: in Duitsland zijn er tot nu toe relatief weinig mensen aan corona gestorven.