Lynn Stroo
Redacteur Duitslandweb

De coronapandemie legt pijnlijk bloot hoe slecht Duitsland er digitaal voor staat. Thuiswerken en online onderwijs bleken in grote delen van het land kansloos door gebrekkige faciliteiten en haperende netwerken. Het is een doorn in het oog van veel Duitsers, maar in de campagne voor de aankomende bondsdagverkiezingen speelt digitalisering opvallend genoeg geen grote rol.

Voor het tweede jaar op rij is het deze maanden stil in de Duitse bezoekerscentra die in veel voormalige concentratiekampen zijn ingericht. De jaarlijkse bevrijdingsherdenkingen kunnen door de coronapandemie niet doorgaan. In 2020 werd snel een digitaal programma opgetuigd. De Stiftung Gedenkstätten Buchenwald und Mittelbau-Dora geeft daar dit jaar vervolg aan. “Het is belangrijk om de verhalen te blijven herhalen.”

Vandaag precies 30 jaar geleden werd Detlev Rohwedder doodgeschoten. De succesvolle staalmagnaat was het hoofd van de Treuhandanstalt, de West-Duitse organisatie die na de val van de Muur de Oost-Duitse bedrijven moest privatiseren. De moord op Rohwedder was het dieptepunt van een zeer tumultueuze periode kort na de eenwording, toen bleek dat van de failliete DDR-economie niet veel meer viel te redden. Miljoenen mensen raakten werkloos en drie decennia later is de frustratie over de Treuhandanstalt bij veel Oost-Duitsers nog steeds groot.

West-Duitsland wordt in de geschiedschrijving van na de Tweede Wereldoorlog vaak omschreven als democratisch, modern, Westers, progressief en economisch welvarend. De Duitse historicus Frank Biess, verbonden aan de University of California at San Diego, pleit voor een alternatieve, kritischere kijk op dit West-Duitse succesverhaal.

Wie wel eens een Duits visitekaartje heeft gezien, weet dat daar nog dikwijls een faxnummer op prijkt. Faxen, het versturen van documenten via de telefoonlijn, is bij ons al jaren geleden uit de gratie geraakt. In Duitsland is het juist een veelgebruikt communicatiemiddel. Waarom?

Vrijdag precies een jaar geleden werden negen bezoekers van twee shishalounges in de Duitse stad Hanau doodgeschoten. De schutter beroofde daarna zijn moeder en zichzelf van het leven. Een proces kwam er daardoor niet. Overlevenden en nabestaanden van de aanslag zitten nog met veel vragen en vinden dat de autoriteiten op verschillende momenten hebben gefaald.

Met groot machtsvertoon werd 150 jaar geleden het Duitse Keizerrijk uitgeroepen. Een episode in de Duitse geschiedenis die vooral wordt getekend door Pruisisch militarisme, nationalisme, imperialisme, oorlog en geweld. “We moeten niet radeloos en beschaamd naar de erfenis van deze tijd kijken”, stelt bondspresident Frank-Walter Steinmeier. Met een bijeenkomst in zijn Schloss Bellevue wil hij het historische debat over het Keizerrijk aanzwengelen. “We moeten ervan leren.”

Voor veel scholieren in Duitsland stond de week na de kerstvakantie niet in het teken van aardrijkskunde, rekenen of geschiedenis, maar van technische mankementen. Omdat de meeste scholen tijdens de strikte lockdown de deuren gesloten houden, zijn de leerlingen aangewezen op krakkemikkig digitaal thuisonderwijs.

Duitsland staat aan het begin van een spannend jaar. Na 16 jaar zwaait Angela Merkel af als kanselier. In ‘Superwahljahr’ 2021 zijn de ogen vooral gericht op de Bondsdagverkiezingen in september, maar er staan ook zes deelstaatverkiezingen op het programma, die voor veel politiek spektakel kunnen zorgen. De coronapandemie zal zijn stempel ook op dit jaar drukken, wat vooruitkijken nog lastiger maakt dan het toch al is. Maar toch: een vooruitblik.

2020 moest een bijzonder jaar worden, waarin Duitsland en Nederland zouden stilstaan bij 75 jaar ‘Kriegsende’ en bevrijding. Stil werd het, want door de coronapandemie ging een streep door talloze evenementen. De gezamenlijkheid waar het jubileumprogramma bol van stond, maakte plaats voor individueel en digitaal herdenken. Een terugblik.