Boeken

Het leren van Duits, het lezen van een roman, beide stellen ze je in staat de werkelijkheid vanuit een (net iets) ander perspectief te bekijken, betoogt schrijfster Karolien Berkvens. Ter inspiratie hebben we de medewerkers van het Duitsland Instituut Amsterdam naar hun favoriete Duitse boek gevraagd, ter ere van de Dag van de Duitse taal. 

“Hoe kun je weten wie je bent als je niet begrijpt waar je vandaan komt?” Als Duitse, in New York wonende kunstenares voelt Nora Krug de verantwoordelijkheid zich tot haar land van herkomst en de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog te verhouden. Maar hoe doe je dat, als je de Duitse geschiedenis alleen van school kent en niets van het oorlogsverleden van je familie weet? Haar zoektocht naar antwoorden en Heimat legt de tekenaar in een uniek boek vast, een graphic memoir dat de lezer niet meer loslaat.

Britta Böhler is laaiend enthousiast over de net door Lilian Caris naar het Nederlands vertaalde roman van de Duitstalige schrijver Pierre Jarawan. Een familiegeschiedenis die beschrijft hoe een familie wordt verscheurd door de politieke gebeurtenissen in de Arabische Lente van 2011. Geen Duitse thematiek, maar zeker wel Duitse literatuur, benadrukt Böhler.

Al sinds dertig jaar kan de boekenkast worden gevuld met literatuur die de DDR verwerkt. Soms gaat het over hoe de ideologie diverse generaties raakt, zoals in de gelauwerde roman ‘In Zeiten des abnehmenden Lichts’ (2011) van Eugen Ruge, een andere keer gaat het over de moeizame hervinding van de eigen identiteit na de Duitse eenwording, zoals in de roman ‘Der Zimmerspringbrunnen’ (1995) van Jens Sparschuh. Met het jubileum van de eenwording voor de boeg verschenen twee romans die het lezen waard zijn.

Britta Böhler vindt 'De Dood in Venetië' van Thomas Mann een aanrader in tijden van ziekte en paniek. De roman werd vorig jaar nieuw vertaald uit het Duits door Hans Hom & Pé Hawinkels. Thomas Mann vond in Venetië een tweede thuis. Hij situeerde er zijn beroemde roman 'Der Tod in Venedig', die zich afspeelt in een Venetië dat in de ban is van de cholera.

In 1947 publiceerde de schrijver Victor Klemperer zijn boek 'LTI: Lingua Tertii Imperii'. De joodse filoloog schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog in het geheim over de taal van het Derde Rijk, nadat hem vanwege zijn joodse afkomst zijn leerstoel aan de universiteit was ontnomen.

Een getalenteerde dichter bezoekt Friedrich Schiller om advies te krijgen. In de halfduistere kamer zit behalve Schiller ook een vreemdeling. Later verwijt de jonge dichter Friedrich Hölderlin zichzelf de beroemde schrijver Johann Wolfgang Goethe niet te hebben herkend. 

Winter, landschap en verlies; die ingrediënten maken de roman 'Kreupelhout' van Esther Kinsky tot een prachtig boek voor de kerstvakantie, stelt Britta Böhler. Vorig jaar won dit boek -Duitse titel 'Hain- de prijs van de Leipziger Buchmesse. 

Sport was ontzettend belangrijk in de DDR: daarmee kon het land zich op internationaal niveau laten gelden. Kinderen werden al jong gescout voor sporten die bij hun lichaamsbouw pasten. Sporters werden gedrild en getraind, maar dat was niet voldoende. Om de prestaties te verbeteren, kregen velen van hen vanaf midden jaren zeventig systematisch doping toegediend. In veel gevallen wisten de atleten en hun ouders er niks van. De gedupeerde sporters lijden tot de dag van vandaag aan de psychische en lichamelijk gevolgen. Voormalig sprintster Ines Geipel (1960) heeft aan den lijve ondervonden hoe de DDR met topsporters omging. Manon de Heus en Marijke van der Ploeg tekenden haar geschiedenis op in 'Statiegeld voor mijn moeder. Verhalen over het leven in de DDR'. 

De debuutroman 'Nichts, was uns passiert' van Bettina Wilpert (1989) heeft een thema dat heel goed aansluit bij de #MeToo-discussie: seksueel geweld tegen vrouwen. Er is inmiddels een theaterstuk van gemaakt én het boek is in het Nederlands vertaald. Meer dan terecht, vindt literatuurcolumniste Britta Böhler. Het verhaal verkent de grens tussen slechte seks en verkrachting. Böhler: "Het is geen makkelijk onderwerp, maar zeker belangrijk en in dit boek worden zoveel kanten van het verhaal belicht dat het aanzet tot verder denken."